ΒΗΧΑΣ

Ο βήχας είναι ένα αντανακλαστικό του αναπνευστικού συστήματος που χρησιμεύει ως συμπληρωματικός μηχανισμός κάθαρσης. Βήχας διάρκειας μικρότερης των 3 εβδομάδων ορίζεται ως οξύς, ενώ χρόνιος βήχας είναι αυτός που διαρκεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 εβδομάδων.

Στις κύριες αιτίες του οξέος βήχα περιλαμβάνονται το κοινό

κρυολόγημα, η οξεία βακτηριακή παραρρινοκολπίτιδα, η παρόξυνση της χρόνιας βρογχίτιδος, η αλλεργική ρινίτιδα και ο κοκκύτης. Ο οξύς βήχας μπορεί να είναι επίσης το πρώτο σύμπτωμα πιο σοβαρών ασθενειών όπως η πνευμονία, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, η πνευμονική εμβολή και η εισρόφηση. Το γεγονός ότι 50% των ασθενών που έχουν πνευμονική εμβολή παραπονούνται για βήχα δεν αξιολογείται πάντα και συχνά αυτό αποτελεί το μοναδικό ενόχλημα από το αναπνευστικό.

Ο χρόνιος βήχας προκαλείται από το σύνδρομο της οπισθορρινικής έκκρισης, το άσθμα, τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και τη χρόνια βρογχίτιδα. Το άσθμα είναι το πιο κοινό αίτιο χρόνιου βήχα στα παιδιά και η δεύτερη πιο κοινή αιτία στους ενήλικες.

Άλλα αίτια βήχα είναι οι βρογχεκτασίες, το βρογχογενές καρκίνωμα, η χρόνια διάμεση πνευμονία, το μεταστατικό καρκίνωμα, η χρόνια εισρόφηση, ο βήχας που επάγεται από τα αντιυπερτασσικά φάρμακα που είναι αναστολείς του ΜΕΑ και ο ψυχογενής βήχας.

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΟΞΥ ΒΗΧΑ
Το πιο κοινό αίτιο του οξέος βήχα, το κοινό κρυολόγημα, είναι συνήθως βέβαιο όταν οι ασθενείς εμφανίζονται με οξεία νόσο του ανώτερου αναπνευστικού με ρινική καταρροή, φτέρνισμα, ρινική συμφόρηση και οπισθορρινική έκκριση. Οι ασθενείς μπορεί επίσης να έχουν πυρετό, δακρύρροια και ερεθισμό του λαιμού ενώ η εξέταση του θώρακά τους είναι φυσιολογική.

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ ΒΗΧΑ
Οι ασθενείς που έχουν άσθμα παραπονούνται για επεισοδιακό συριγμό, δύσπνοια με βήχα και μπορεί να διαπιστωθεί συρίτουσσα αναπνοή κατά την κλινική εξέταση. Ωστόσο, ο βήχας μπορεί να αποτελεί τη μόνη εκδήλωση του άσθματος. Εάν οι ασθενείς διαμαρτύρονται συχνά για οποσθοστερνικό αίσθημα καύσους, αναγωγή ή όξινη γεύση στο στόμα τίθεται η υποψία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Η χρόνια βρογχίτιδα θεωρείται η πιο συχνή αιτία βήχα στους καπνιστές.
Ο βήχας που επάγεται από τους αναστολείς του ΜΕΑ βρίσκεται απο το φαρμακευτικό ιστορικό του ασθενούς και είναι σαν μια ερεθιστική γαργαλιστική αίσθηση σαν γδάρσιμο στο λαιμό.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΟ ΒΗΧΑ
Ιστορικό
Κλινική εξέταση
Ακτινογραφία θώρακα
Ακτινογραφίες παραρρινίων κόλπων
Σπιρομέτρηση πριν και μετά βρογχοδιαστολή
Πτύελα για μικροβιολογικο και κυτταρολογικό έλεγχο
Βρογχοσκόπηση
Αξονική τομογραφία θώρακα
Μη επεμβατικές καρδιολογικές εξετάσεις

ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η ρινίτιδα αντιμετωπίζεται με ένα συνδυασμό αντιισταμινικού-αποσυμφορητικού. Όλες οι μορφές της ρινίτιδας γενικά απαντούν στη θεραπεία που περιλαμβάνει αντιισταμινικά πρώτης γενιάς. Όταν ο συνδυασμός αντιισταμινικού-αποσυμφορητικού δεν μπορεί να γίνει ανεκτός, η ρινίτιδα μπορεί να ανταποκριθεί στα ενδορρινικώς χορηγούμενα κορτικοστεροειδή ή στο ενδορρινικό βρωμιούχο ιπρατρόπιο. Εάν δεν εμφανιστεί βελτίωση μετά απο 2 εβδομάδες θεραπείας της ρινίτιδας, εξετάζεται η περίπτωση της παραρρινοκολπίτιδας. Η θεραπεία της χρόνιας παραρρινοκολπίτιδας περιλαμβάνει αντιβιοτικά και αποσυμφορητικά που διευκολύνουν την παροχέτευση των κόλπων.
Το άσθμα αρχίζει να βελτιώνεται μέσα σε μία εβδομάδα από την έναρξη εισπνεόμενων β2 αδρενεργικών διεγερτών και εξαφανίζεται μέσα σε 6-8 εβδομάδες από την έναρξη των εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών. Η ειδική θεραπεία για τη χρόνια βρογχίτιδα είναι η απομάκρυνση των περιβαλλοντικών ερεθιστικών παραγόντων. Κατά τη διακοπή του καπνίσματος ο βήχας που προκαλείται υποχωρεί ή μειώνεται στο 94% των ασθενών.

Τέλος, ο βήχας που προκαλείται από βρογχεκτασίες μπορεί να θεραπευτεί με διεγέρτες της βλεννοκροσσωτής κάθαρσης.
Επομένως ο βήχας είναι ένα κλινικό σύμπτωμα που δεν πρέπει να αγνοεί κανείς γιατί μπορεί να κρύβει σοβαρές παθήσεις πέραν ενός απλού κρυολογήματος, όπως άσθμα, καρκίνο και διάμεσες πνευμονοπάθειες, ενώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, διερεύνηση και εξειδικευμένη αντιμετώπιση από τον ειδικό πνευμονολόγο.